Yüksek Fen Kurulu Kararı, Yapı Ruhsatı Olmaksızın Yer Teslimi ve Teknik Personel Bildiriminde Gecikme

1. Giriş

Kamu yapım işlerinin hukuki ve teknik süreçleri oldukça hassas düzenlemelere tabidir. Yapı ruhsatı, yapım faaliyetlerinin başlatılması için zorunlu bir koşuldur. Ancak uygulamada, kimi zaman yapı ruhsatı olmaksızın işlerin başlatıldığı ve bu durumun ciddi hukuki tartışmalara yol açtığı görülmektedir. Bu makale, yapı ruhsatı alınmadan yapılan bir yer tesliminin hukuki sonuçlarını ve bunun teknik personel bildirim sürecine olan etkisinde Yüksek Fen Kurulu’nun bu yöndeki kararını ayrıntılarıyla incelemektedir.

2. Yapı Ruhsatının Önemi ve Hukuki Dayanakları

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 21. maddesine göre, bütün yapılar için yapı ruhsatı alınması zorunludur. Ayrıca, anılan Kanunun 26. maddesi, kamu kurumlarına yalnızca avan proje üzerinden ruhsat alma kolaylığı sağlar; ancak bu durum, ruhsat alınması zorunluluğunu ortadan kaldırmaz. Yapı ruhsatı, yapı faaliyetlerinin hukuka uygunluğunun temel belgesi olup, olmaması durumunda yapı mühürlenir ve idari yaptırımlar devreye girer (Madde 32 ruhsatsız başlanan yapılar mühürlenerek durdurulur; Madde 42 ise idari yaptırımları düzenler).

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62/c maddesine göre, yapım işlerinde arsa temini, imar işlemleri ve uygulama projeleri tamamlanmadan ihaleye çıkılamaz. Bu hüküm, yapı ruhsatı alınması sürecinin ihaleden önce tamamlanması gerektiğini açıkça ortaya koyar. ihale süreçleri başlamadan önce yapı ruhsatı ve gerekli projelerin hazır olması gerekir. Bu düzenlemeler, yapı ruhsatının sadece teknik değil, hukuki açıdan da temel öneme sahip olduğunu gösterir.

3. Örnek Olayın Özeti ve Yüksek Fen Kuruluna Taşınması

Örnek olayda, yer teslimi 17 Temmuz 2023 tarihinde yapılmış, ancak yapı ruhsatı ancak 7 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır. Yüklenici, ruhsat alınmadan gerçekleştirilen bu yer teslimine itiraz etmeden imza atmıştır. Buna bağlı olarak teknik personel bildirimi için on günlük süre işlemeye başlamıştır. Ancak, yüklenici teknik personel bildirimini zamanında tamamlayamamış ve yaklaşık beş ay sonra gerekli belgeleri idareye sunmuştur. İdare, teknik personelin gecikmesi nedeniyle cezai işlem yapmak istemiştir. Yüklenici ise bu cezaya, yapı ruhsatı olmaksızın yapılan yer teslimi nedeniyle itiraz etmiş ve konu Yüksek Fen Kuruluna taşınmıştır.

4. Yüksek Fen Kurulu Kararı

Yüksek Fen Kurulu, yer tesliminin yapı ruhsatı alınmadan yapılmasının mevzuata açıkça aykırı olduğunu belirterek, bu durumun oluşturduğu fiili durumun hukuki sonuç doğuramayacağını ifade etmiştir. Yüksek Fen Kurulu kararında vurgulanan önemli noktalar şunlardır:

• Yapı ruhsatı olmadan yer teslimi hukuki anlamda geçersizdir. İdarenin bu teslimi yapması İmar Kanunu'na ve Kamu İhale Kanunu'na aykırıdır.

• Ruhsatsız bir işe hukuken başlanamaz. Bu nedenle teknik personelin işe başlaması ve bildirim sürecinin işlemesi de mümkün değildir. Teknik personel bildirimi ancak ruhsat sonrasında hukuken anlam kazanır.

• Tarafların (idare ve yüklenici) ortak biçimde oluşturduğu mevzuata aykırı fiili durum, sonradan hukuki bir değerlendirme için temel alınamaz.

Yüksek Fen Kurulunun bu yaklaşımı, mevzuatın ihlal edildiği durumlarda oluşan hukuksuz fiili durumların meşruiyet kazanmasını engelleme prensibine dayanmaktadır.

5. Kararın Sonuçları ve Tarafların Sorumlulukları

Bu kararın hukuki sonuçları açısından dikkat çekici noktalar şöyledir:

• İdare açısından; ruhsat alınmadan yer teslimi yapılmaması gerektiği net olarak ortaya konmuştur. Bu karar, idarelerin hukuka uygun olmayan işlemler nedeniyle ortaya çıkabilecek kamu zararlarından sorumlu tutulabileceğine işaret etmektedir.

• Yüklenici açısından; sözleşmeye aykırı biçimde teknik personel bildirimini yapmamış olması ciddi bir sorumluluk olsa da, işe hukuken başlanamadığı için bu sorumluluğun cezai yönü geçerlilik kazanamamıştır. Ancak yüklenici, ruhsatsız iş yerini teslim almamak veya itiraz etmek yükümlülüğünü yerine getirmeyerek sorumluluk altına girmiştir.

Mevzuatın açık hükmüne rağmen idari uygulamalarda yaşanan hataların, sözleşme ilişkilerini karmaşık hale getirdiği ve hukuki ihtilafları artırdığı anlaşılmaktadır.

6. Sonuç ve Öneriler

Yüksek Fen Kurulu kararı, yapı ruhsatı olmaksızın yapılan yer teslimlerinin hukuki geçerliliği olmadığını net bir şekilde ortaya koymaktadır. Kamu kurumlarının ve yüklenicilerin, mevzuat hükümlerine uygun hareket etmeleri, ruhsat alınmadan iş başlatmamaları gerektiği açıkça vurgulanmıştır. Bu tür hukuki karmaşaları önlemek için, yapı ruhsatı süreçlerinin tamamlanmasından sonra ihale süreçlerinin başlatılması ve yüklenicilerin de bu konuda dikkatli olması kritik önem taşımaktadır.

Sonuç olarak, YFK’nin bu kararı, yapı ruhsatının kamu yapım işlerindeki  önemini vurgulamakta ve mevzuatın titizlikle uygulanmasının zorunluluğunu ortaya koymaktadır.